ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴՕՍԱԱՖ-ի ԿԱԶՄԱՎՈՐՄԱՆ ՓՈՒԼԵՐԸ

20-րդ դարի 20-ական թվականներին՝ քաղաքացիական պատերազմի ավարտից հետո, Խորհրդային Կառավարությունը խնդիր դրեց ներգրավել աշխատավոր լայն զանգվածներին ռազմական շինարարության ռազմական գիտելիքների տարածման, զանգվածային պաշտպանական կազմակերպությունների ստեղծման գործին: 1920-1926թթ. այդպիսի կամավոր հասարակական կազմակերպություններ էին.

ՌԳԸ — ռազմագիտական ընկերությունը,
ՕՆԲԸ -օդային նավատորմի բարեկամների ընկերությունը,
ԴՕԲՐՕՔԻՄ -պաշտպանության կոմիտեի և քիմիական արդյունաբերության բարեկամների ընկերությունը,
ԱՎԻԱՔԻՄ -ավիացիոն քիմիական շինարարության բարեկամների միությունը:

1921 թվականի հուլիսի 21-ին Հայաստանի կոմերիտմիության կենտկոմին կից ստեղծվում է ռազմական պարտադիր ուսուցման աշխատանքները ղեկավարող շտաբ:
1923թ. օգոստոսին ստեղծվեց Հայաստանի օդային նավատորմի բարեկամների ընկերությունը:
1924թ.` քիմիական պաշտպանության ընկերությունը:
1925թ. մայիսին հիմնադրվում է ռադիոսիրողների ընկերությունը, իսկ հայ ավիամոդելավարները սահմանում են համամիութենական հինգ ռեկորդ և նվաճում առաջնությունը հեռակա համամիութենական մրցումներում, որտեղ Ալիկ Դավթյանը գերազանցում է ամերիկյան ու գերմանական ավիամոդելավարների համաշխարհային ռեկորդները:
1925 թվականին էլ ստեղծվեց ավիաքիմիական ընկերությունը` ԱՎԻԱՔԻՄ-ը:
1927թ. հունվարին հիմնադրվում է հայրենական պաշտպանությանն աջակցող ընկերությունը` ՊԱՋԸԱՎԻԱՔԻՄ-ը (պաշտպանությանը, ավիացիոն և քիմիական շինարարությանը աջակցող ընկերությունը):
1927թ. հունվարին ԱՎԻԱՔԻՄ-ի համամիութենական համագումարի և ՊԱՋԸ կենտրոնական խորհրդի պլենումի համատեղ նիստում որոշում ընդունվեց այդ կազմակերպությունները միավորելու և ԽՍՀՄ պաշտպանությանն աջակցող ընկերություն և ավիացիոն քիմիական շինարարության բարեկամների միություն՝ ՊԱՋԸԱՎԻԱՔԻՄ ստեղծելու մասին: ՊԱՋԸ ԱՎԻԱՔԻՄ-ի առջև խնդիր էր դրվում ընկերության անդամ լայն զանգվածներին սովորեցնել այն, ինչ պահանջվում է իմանալ պատերազմի ժամանակ: Ընկերությունը պետք է դառնար բանակի պահեստազորը: Նախապատերազմյան տարիներին հանրապետությունում ստեղծվել և համալրվել էին նոր ռազմաուսումնական կենտրոններ՝ դպրոցներ, ջոկատներ:
1933թ. տեղի է ունենում Երևանի օդանավակայանի հանդիսավոր բացումը, բացվում է նաև օդագնացների ակումբը` աէրոակումբը:
1935թ. երևանցի Նինել Ղարաջյանն առաջի կին օդաչուն և պարաշյուտիստուհին էր Հայստանում: Նա մասնակցել է բազմաթիվ մրցումների, տարել բազմաթիվ հաղթանակներ: Նրա մասին շատ է գրվել միութենական և միջազգային մամուլում: «Աշխարհի մեկ օրը» (1935թ. սեպտեմբերի 27-ը) գրքում, որի ստեղծման նախաձեռնողներն են եղել Մաքսիմ Գորկին և հրապարակախոս Միխաիլ Կոլցովը, նշված է հայ հերոսուհի Ղարաջյանի օդաչուական սխրանքը:
1937թ. Երևանի ավտոմոտոակումբի նախաձեռնությամբ սկսեցին գործել 3-րդ կարգի ավտովարորդների (առանց արտադրությունից կտրվելու) պատրաստման դասընթացները, որտեղ առաջին անգամ ընդգրկվեցին 5 կանայք:
1948թ. ՊԱՋԸԱՎԻԱՔԻՄ-ը լուծարվում է, նրա փոխարեն ստեղծվում են երեք կամավոր ընկերություններ:

ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի 1948թ. հունվարի 16-ին թիվ 77 որոշումով ստեղծվում է ԴՕՍՖԼՕՏ-ը՝ Նավատորմին աջակցող կամավոր ընկերությունը:
Բանակին աջակցող կամավոր ընկերություն-ը՝ ԴՕՍԱՐՄ-ը, կազմակերպվել է ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի 1948թ. փետրվարի 18-ի թիվ 132 որոշմամբ:
Նույն օրերին կազմակերպվել է նաև ԴՕՍԱՎ-ը՝ ավիացիային աջակցող կամավոր ընկերությունը:
Վերոնշյալ երեք ընկերությունների ղեկավար մարմինները՝ բյուրոները, 1949թ. հունիս-հուլիս ամիսներին վերանվանվել են հանրապետական կոմիտեներ:

ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի 1951թ. օգոստոսի 20-ի որոշմամբ ԴՕՍԱՐՄ-ի, ԴՕՍԱՎ-ի և ԴՕՍՖԼՕՏ-ի միավորմամբ ստեղծվում է ԴՕՍԱԱՖ-ը՝ բանակին, ավիացիային և նավատորմին աջակցող կամավոր ընկերություն: ՀԿ(բ)Կ Կենտրոնական կոմիտեի բյուրոյի 1951թ. սեպտեմբերի 3-ի որոշմամբ երեք ընկերությունների միավորման կազմակերպչական միջոցառումների անցկացման համար ընտրվում է ՀԽՍՀ ԴՕՍԱԱՖ-ի կազմբյուրո: ՀԽՍՀ նորաստեղծ ԴՕՍԱԱՖ-ի կազմկոմիտեի նախագահի 05.09.1951թ. թիվ 1 հրամանով վերոնշյալ երեք ընկերությունների գործունեությունը ՀԽՍՀ տարածքում դադարեցվում է, ՀԽՍՀ ԴՕՍԱԱՖ-ի կազմկոմիտեն 1951թ. դեկտեմբերի 17-ից կոչվել է հանրապետական կազմկոմիտե, 1954թ. հունվարից՝ հանրապետական կոմիտե, այնուհետև՝ կենտրոնական կոմիտե.

ԴՕՍԱԱՖ-ի կազմակերպությունները ապահովում էին ընկեորության անդամների ակտիվ մասնակցությունը պաշտպանական-զանգվածային աշխատանքին, դաստիարակում նրանց հայրենասիրության և հայրենիքին նվիրվածության, հայրենիքի պաշտպանությանը մշտական պատրաստության ոգով,
աշխատանք էին կատարում երկրի զինված ուժերում ծառայությանը երիտասարդներին նախապատրաստելու ուղղությամբ,
Իրականացնում էին երկրում տեխնիկական և ռազմակիրառական մարզաձևերի զարգացման ղեկավարումը,
Մասնակցում էին ժողովրդական տնտեսության համար ռազմակիրառական նշանակություն ունեցող զանգվածային տեխնիկական մասնագետների պատրաստմանը,
Ակտիվորեն աջակցում էին քաղաքացիական պաշտպանության միջոցառումների անցկացմանը:
ԽՍՀՄ փլուզումից և ԽՍՀՄ ԴՕՍԱԱՖ-ի վերակազմավորումից հետո, ելնելով ՀՀ Անկախության Հռչակագրի դրույթներից, հանրապետության համար նորօրյա պայմաններով թելադրված կենսական անհրաժեշտություն ներկայացնող պաշտպանական խնդիրներից, հաշվի առնելով անկախ պետականության սկզբունքների հետ առընչվող հիմնահարցերը՝ 1991թ. նոյեմբերի 20-ին կայացած ՀՀ ԴՕՍԱԱՖ-ի 4-րդ արտահերթ համագումարը որոշում է՝ ՀՀ ՊՄՏԸ-ն հռչակել որպես ինքնուրույն հասարակական կազմակերպություն: Այն հանդիսանում է ՀԽՍՀ ԴՕՍԱԱՖ-ի իրավահաջորդը, ՀՀ արդարադատության նախարարությունում գրանցվել է 1992թ. հուլիսի 1-ին: 2001թ.ՀՀ ՊՄՏԸ-ն վերանվանվում է ՀՀ պաշտպանական մարզատեխնիկական հասարակական կազմակերպություն՝ ՀՀ ՊՄՏ ՀԿ:
ՀՀ պաշտպանական մարզատեխնիկական ընկերության (հետագայում՝ հասարակական կազմակերպության) հիմնական նպատակներն են.
մասնակցությունը քաղաքացիների հայրենասիրական դաստիարակությանը,
աջակցությունը տեխնիկական, կիրառական ու ավիացիոն մարզաձևերի երիտասարդության տեխնիկական ստեղծագործության զարգացմանը,
զինվորական մասնագիտությունների գծով քաղաքացիների ուսուցմանը,
ժողտնտեսության համար զանգվածային տեխնիկական մասնագիտությունների կադրերի պատրաստմանը:
Վերոնշյալ նպատակներին հասնելու համար ՀՀ ՊՄՏԸ-ն՝ գործող օրենքին համապատասխան և սահմանված կարգով, լուծում է հետևյալ խնդիրները.
մասնակցել հանրապետական և մարզային ծրագրերի կատարմանը, քաղաքացիների հայրենասիրական դաստիարակության միջոցառումներին, երիտասարդությանը աշխատանքին ու հայրենիքի պաշտպանությանը նախապատրաստելուն,
պայմանագրային հիմունքներով իրականացնել ՀՀ զինված ուժերի համար ռազմատեխնիկական մասնագետների պատրաստումը,
իրականացնել զանգվածային տեխնիկական մասնագետների պատրաստման աշխատանքները,
օգնություն ցուցաբերել պետական մարմիններին ու նրանց հիմնարկներին փրկարար աշխատանքների կազմակերպման ու անցկացման, տարերային աղետների և արտակարգ այլ պատահարների հետևանքների կանխարգելման ու վերացման գործում, մասնակցել ավիացիոն տեխնիկական ու կիրառական մարզաձևերով մասնագիտացած ՀՀ ՊՄՏԸ անդամ-մարզիկների պատրաստմանն ու շահերի պաշտպանությանը,
քարոզել ՀՀ ՊՄՏԸ գործունությունը սպորտի նվաճումները, մասնագիտական գիտելիքներն ու փորձը, մասնակցել մարզական փառատոների, ներկայացումների, ցուցահանդեսների, սեմինարների, համաժողովների կազմակերպմանը:
ՀՀ ՊՄՏ ՀԿ 12-րդ արտահերթ համագումարը 2011թ. հունիսի 30-ին որոշում է ընդունում ՀՀ ՊՄՏԸ-մ վերանվանել «Հայաստանի ԴՕՍԱԱՖ» համահայկական հայրենասիրական կազմակերպություն ՀԿ («Հայաստանի ԴՕՍԱԱՖ» ՀԿ):